José van Dam, Bas-bariton

José van Dam studeerde aan het Koninklijk Conservatorium van zijn geboortestad Brussel. Laureaat van de zangwedstrijden van Luik en Toulouse (1961) loopt hij in de kijker en wordt hij door de Parijse Opera, waar hij in “Les Troyens” debuteert, vast geëngageerd.Als ensemble-lid van het Palais Garnier en aansluitend de Opera van Genève krijgt hij de kans zich nog verder te vervolmaken. In 1967 wordt hij uitgenodigd door de opera van Berlijn waar hij zes seizoenen lang, in diverse rollen zijn opwachting maakt.

Zijn internationale doorbraak vindt plaats vanaf 1970, met optredens in “Covent Garden” aan de “Wiener Staatsoper”, de “Scala” en aan de New-Yorkse “Metropolitan”. Terug in Parijs, glanst hij ondermeer in de rol van “Figaro” in de memorabele regie van Strehler, in “Méphisto” in de veel besproken Faust-productie van Lavelli en in “Isménor”, naar aanleiding van de ontdekking van “Dardanus” (Rameau). Hij zingt er ook de titelrol in de ondertussen frequent opgevoerde opera “ St. François d’Assise” van Olivier Messiaen.

“Ik hou van uitdagingen, op voorwaarde dat ze artistiek verantwoord zijn en bijdragen tot het werk”.Deze uitspraak van José Van Dam met betrekking tot de hedendaagse regie-concepten illustreert goed zijn standpunt, waarbij het streven naar de authenticiteit van het werk, door de muziek en de tekst zo trouw mogelijk te dienen, centraal staat.

José van Dam zong onder de leiding van beroemdheden als von Karajan, Abbado, Plasson, Davis, Ozawa, Maazel, Dutoit, Casadesus ,Levine, Soustrot…

In 2010, gevierd José van Dam een dubbel jubileum : 50 jaar internationale  toneelcarrière waarvan 40 op de planken van de Munt. Eén van de evenementen rondom die dubbele verjaardag wordt o.a. zijn afscheidsproductie in de Munt, waar hij de glansrol van Don Quichotte uit de gelijknamige opera van Massenet, naast een schare jonge talentvolle Belgische zangers, zal vertolken.

Hij heeft zich nooit beperkt tot de grote opera klassiekers maar heeft zich met evenveel toewijding het XXe repertoire eigen gemaakt. Van zijn grote affiniteit met het Franse repertoire getuigt ook z’n discografie : Pelleas et Mélisande, St. François d’Assise, le Fou (Landowski), het Requiem (van Duruflé) en zelf operettes van Hahn. Hij nam ook diverse liedcycli op ondermeer van Schubert, Schumann, Brahms, Mahler en Duparc.

Een andere passie die hij in de loop van de jaren ontwikkeld heeft is het lesgeven. Een bezieling die haar consecratie kreeg op het witte doek met “Le Maître de musique”, de langspeelfilm van Gérard Corbiau die door de schitterende vertolking van José Van Dam een internationaal succes werd. Een ander hoogtepunt uit José Van Dam’s filmcarriere is ongetwijfeld zijn Leporello-vertolking in Joseph Losey’’s “Don Giovanni”-verfilming. Voor de televisie zong hij Golaud (Pelléas et Mélisande) vanuit de opera van Lyon en Méphisto in het kader van de bekende uitzending “Musiques au cœur” van Eve Ruggieri.

José van Dam heeft de laatste decennia een immense bijdrage geleverd aan de internationale uitstraling van de Munt. Hij was en is er frequent te horen in recital en concert en heeft er met zijn memorabele vertolkingen van Boris Godounov, Falstaff, Wozzeck, Amfortas (Parsifal), Figaro, Jochanaan (Salomé), Hans Sachs (Die Meistersinger), Gianni Schicchi, Faust (Damnation /Berlioz), Massimiliano (I Masnadieri/Verdi), Barak (Frau ohne Schatten), Boris Godounov (titelrol) en recent nog Père Germont (La Traviata) een stukje geschiedenis geschreven. Hij vertolkte er ook de hoofdrol in de wereldcreatie van “Oedipe sur la Route” van de komponist Pierre Bartholomée.

Europa- en wereldwijd blijft hij de laatste seizoenen onverminderd succes boeken o.m. met “Pelléas et Mélisande” in Genève, “Rheingold” in Montpellier, “Don Pasquale” in Nice, “Gianni Schicchi” in Japan onder leding van Ozawa. Of nog, in het kader van orkesttournees met “The New-York Philharmonic Orchestra” en recital series doorheen Noord- en Zuid-Amerika.

Op het ophefmakende “Ruhrfestival” vertolkte hij in September 2003 “Saint-François d’Assise” van Olivier Messiaen Een werk waar hij ondertussen, als geen ander mee geassocieerd wordt en waarvan hij de titelrol ook in 04/05 in de Parijse opera zong.

Hij had ook op in de Metropolitan Opera in New-York, waar hij onder leiding van James Levine Golaud vertolkte in Pelléas et Mélisande. De samenwerking met James LEVINE werd voortgezet ondermeer nav een reeks uitvoeringen van La Damnation de Faust (Berlioz) bij de Salzburger Festspiele, het Festival van Luzern, Berlijn en London (Proms).

O.l.v. Seiji Ozawa, een dirigent waarmee hij in de loop der jaren een hele nauw band heeft, zong hij o.m. “Elias” van Mendelssohn.

José Van Dam was regelmatig te horen in de Parijse Opéra, o.a. in “Louise” (Charpentier) en in “La Traviata”. Tijdens het najaar 2008 maakte hij er opnieuw zijn opwachting, deze keer in de rol van “der Sprecher” (Zauberflöte).Ook het Munt-publiek bleef hij trouw, deze keer in de rol van “Fra Melitone” in de nieuwe productie van “La Forza del Destino”.
Het is nu reeds uitkijken naar zijn “Don Quichotte” vertolking. Met deze opera zal hij de 30ste verjaardag vieren van zijn debuut in de Munt maar tevens een punt zetten achter zijn carrière op het operatoneel.

José van Dam leidt sedert een aantal jaar het opera- en lied departement van de Muziekkapel Koningin Elisabeth sinds 2004. In 2023 wordt hij Master in residentie Emeritus en geeft hij de fakkel door aan Stéphane Degout en Sophie Koch.

De laatste jaren werkte hij ook samen met Jean-philippe Collard-Neven en Jean-Louis Rassinfosse aan albums gewijd aan de tango’s van Carlos Gardel (José van Dam meets Carlos Gardel) en het Franse chanson (Chansons d’automne).